Kivinin Tohumdan Üretimi

KİVİ FİDAN ÜRETİM TEKNİKLERİ

Actinidia'lar çoğaltılması kolay olan türlerden birisidir. Uygulamada yeşil çelik yarı odunsu çelikler ve odun çeliklerinin köklendirilmesi ile fidan elde edilebildiği gibi tohumların çimlendirilmeleri ile de fidan üretilebilir. Bazı Ülkelerde doku kültürü yolu ile de fidan elde edilmektedir.
Ticari amaçlı bahçe tesisinde çoğunlukla 2 yaşlı fidanlar kullanılır. Bu fidanlar dikimden sonraki yıl içinde çiçek oluşturmaya ve dolayısıyla meyve vermeye başlarlar. Ancak alınabilecek meyve miktarı çok azdır.
Bu bölümde Actinidia’lar uygulanabilen çoğaltma yöntemleri öz olarak açıklanacaktır.

Kivinin Tohumdan Üretilmesi: Tohumdan fidan üretimi geniş olarak ve pratik amaçlarla en çok Yeni Zelanda'da uygulanmaktadır. Bu bitki türü yabancı döllenme gösterdiğinden tohumların çimlendirilmesi ile elde edilen bitkiler açılım gösterir. Her tohumdan elde edilecek bitki farklı özellikler gösteren yeni bir çeşittir. Bu yüzden tohumdan elde edilecek fidanın istenen dişi veya erkek çiçekli çeşitlerden birisi ile aşılanması gerekir. Tohumdan elde edilen fidanların, çeliklerin köklendirilmesi ile elde edilenlere göre bazı üstünlükleri vardır. Çöğürlerin genel karakteri olduğu gibi, kök yapıları kuvvetlidir. Tohumların çimlenmesi ile elde edilen bitkiler bol ve çepeçevre saçak kök yaparlar. Actinidia gibi kök yapısı toprak üstü organlarına göre zayıf olan ve topraktan bol suya ihtiyaç gösteren türlerde kök yapısı çok önemlidir. Bu yüzden tohumdan elde edilen bitkiler kuraklığa daha dayanıklıdır. Bu yönden çelikten elde edilenlere üstünlük gösterir.

             Kivinin Çöğürlerin elde edilmesi: Fidan elde etmek amacı ile uygulamada Bruno çeşidinin tohumları kullanılır. Bu çeşidin tohumlarından elde edilecek fidanlar daha çok ve dayanıklı kök oluşturur. Yeni Zelanda, Avustralya, Güney Afrika ve Kaliforniya'da Bruno tohumlarından fidan elde edilir. Diğer ülkelerde ise çoğunlukla çeliklerin köklendirilmesi ve diğer yollarla fidan üretilir. Tohumların elde edilmesi için olgun Bruno meyvesinin kabukları soyulur Meyve eti bir parçalayıcı (blender) den geçirilir. Elde edilen pulp ince bir elekten süzülür. Bu yolla tohumlar meyve etinden ayrılır veya çöktürülür. Alınan tohumlar en az 15 gün +4 °C de bulundurularak çimlenme için gerekli dinlenme sağlanmalıdır. Daha sonra tohumlar torf, torf perlit veya dere kumundan oluşan harç içine ekilirler. Tohumlar çok küçük olduğundan üzerleri fazla kalın örtülmez. Ekim işi kasım aralık aylarında yapılır. Tohum ekili kasaların üzeri kurumayı önlemek için plastikle örtülmelidir Tohum ekili çimlendirme kasaları 20-22 C'de bekletilir. Ekimden 15-30 gün sonra tohumlar çimlenerek fidelikler görülmeye başlar. Fideliklerin bulunduğu ortam hava akımsız, hastalıklardan arınmış ve nemli olmalıdır. Fidecikler 2 yapraklı ve tutulabilir büyüklüğe ulaşınca saksı veya plastik tor balara alınır. Torbalara konacak en uygun ortam torftur. Torf bulunamazsa tınlı toprak dere kumu yanmış gübre ‘den oluşan harç kullanılabilir. Torbalara şaşırtılan bitkiler bir süre daha serada tutulur. Daha sonra yavaş yavaş diş ortam koşullarına alıştırılırlar. Yaz başında 3-4 yapraklı olan bitkiler daha büyük torba veya sakallara şaşırtılırlar. Yazı bu şekilde geçiren bitkiler izleyen ilkbahar veya yaz başında aşılanırlar. Başka bir yol ise dış ortama taşınma zamanında (mayıs haziran) tarlaya dikilmeleridir. Ancak bu durumda toprak kaynaklı mantarlara karşı yeterli önlem alınması gerekir. Tohumlardan çıkan bitkilerin yaklaşık 80'i erkek çiçekli olur. Çiçeklerini görmeden bitkilerin (çöğür) erkek veya dişi olduğu ayrılamaz. Çöğürler ilk vegetasyon devresi sonunda sonbaharda durgun göz, ilkbahar başında kalem aşıları ile aşılanabilir. Gelişme aşılama için yeterli değilse bir vegetasyon dönemi daha geçer Aşı sürgünü de bir vegetasyon dönemi geçirdikten ve olgunlaştıktan sonra, yaprak dökümünü takiben fidanlar sökülür. Söküm sırasında köklerin zedelenmemesine özen gösterilmelidir. Görüldüğü gibi çöğürlerin aşılanması ile fidan üretimi en az 2-3 yıl sürer. Bu yüzden, bu çeşit fidanlar daha pahalı olarak satılırlar. Kuraklığa daha dayanıklı oldukları içinde sıcak yörelerde tercih edilmelidirler.