Kivide Dişi Çiçekli Çeşitler

KİVİ DİŞİ ÇİÇEKLİ ÇEŞİTLER

                 Actinidia’ların doğal yetişme alanı olan Doğu Çin'de birçok tür ve bu türlere dahil pek çok çeşit bulunmaktadır Bu çeşitler çok farklı özellikler göstermektedirler. Çünkü tohumdan meydana gelen bitkiler yabancı döllenmeden dolayı açılım gösterirler. Bunun sonucu her bitki ayrı bir çeşit durumundadır. Bu yüz den meyve eti rengi, iriliği, olgunlaşma zamanı tüylülük, meyve eti bileşimi ve diğer bazı özellikler yönünden bitkiler farklılık gösterirler. Bugün hemen bütün dünyada ticari olarak yetiştiriciliği yalpan çeşitler Yeni Zelanda'dan dağılmışlardır. Bu çeşitler yetiştirici bahçelerinde yapılan çeşit seçimi sonucu ortaya çıkmışlar ve vegetatif yolla üretilerek çoğaltılmışlardır Yetiştirilen erkek ve dişi çiçekli bütün çeşitler Actinidia deiiciosa türüne aittirler. Yetiştirilen çeşitler dişi ve erkek çiçekli çeşitler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Meyve veren dişi çiçekli çeşitler içinde bütün dünyada en çok yetiştirilen Hayward çeşididir. Diğer çeşitler Allison Bruno, Monty, Gracie, Elmwood ve Constricted gibi çeşitlerdir. Erkek (tozayıcı) çeşitler ise Mauta ve Tomuri dir. Bunlardan başka bazı ülkelerde dişi çiçekli Dexter, tozayıcı Mclean ve Moonya gibi çeşitler de yetiştirilmektedir. Son yıllarda üretimi yapılan çeşitlere, gerek melezleme ile yeni elde edilen çeşitler, gerekse çeşit seçimi yol ile mevcut çeşitler içinden seçilen klonlar eklenmektedir. Melezleme çalışmalarında asıl amaçlar kendine verimli, çekirdeksiz, meyve eti değişik renkli, iri meyveli; erken olgunlaşan, nematodlara, hastalıklara kloroza dayanıklılık gibi özellikleri taşlayan tipler veya çeşitler elde etmektir. Melezlemenin yanında diğer Islah yöntemlerinden de yararlanılmaktadır. Actinidia arguta, meyvesi yenebilen, bazı ülkelerde çok az da olsa yetiştirilen bir başka türdür. Meyveleri küçük (10-30 g), tüysüz ve yeşilimsi renklidir soğuğa daha dayanıklıdır. Çardak sistemine kolay terbiye edilir (cossio 1988 )Bu tür de dişi çiçekli olduğundan tozayıcıya ihtiyaç gösterir.

ABBOTT (Sinonimi: Green's): Kökeni Yeni Zelanda olup Abbott tarafından seçilmiş ve 1930'lardan sonra tanınmaya başlamıştır. Çiçekleri genellikle 2'li, bazen tek veya 3'lü olabilir. Taç yaprakları beyaz, krem, büyük (24 x 26 mm, )eliptik veya yuvarlaktır. Dişi organ dişinsi düzende bulunur. Meyveleri orta irilikte (65-75 g), 64 x 43 mm boyutlarında, oval şekilli, kabuk kırmızımsı ve sık tüylüdür. Meyve eti parlak yeşil, orta asitli, iyi kalitelidir. Sap 6,5 cm uzunluğundadır. Asmalar kuvvetli ve verimlidir. Hayward'dan 3-4 gün önce çiçeklenir ve 8-10 gün önce olgunlaşır. Bitkileri kloroza duyarlıdır. Kök ur nematodlara orta derecede dayanıklıdır iki yaşlı fidanlar dikilirse 3-4 yılda verime yatar. ALLISON A. Allison tarafından 1920'lerde seçilip yetiştirilmeye alındığından bu ad verilmiştir. Ancak Yeni Zelanda'da Abbott adi ile karışık kullanılır. Abbott ‘la ayni ana bitkiden geldiği sanılmaktadır. Çiçekleri 1 veya 2'li, taç yaprakları büyük, beyaz, yuvarlak veya oval, 5,5-7,2 cm çapındadır.Meyve orta irilikte (70-80 g ağırlığında), 65 x 45 mm ölçülerinde, kabuk kahverengi tüylü, meyve eti yeşil renklidir, tadı da iyidir. Asmalar kuvvetli gelişir ve verimlidir. Hayward'dan 2 gün önce çiçeklenir, 6-8 gün önce olgunlaşır

BRUNO: Yeni Zelanda'da, 1920'lerde Bruno Just tarafından seçilmiş ve sonraki yıllarda yayılmıştır. Çiçekleri çoğunlukla tekli (seyrek olarak 2 li, 3 lü), taç yapraklar 6'li, beyaz, uzunluğuna kırmızıçizgili, orta büyüklükte (18 x 24 mm) dir. Stil sayısı 29-37 olup ışınımsı diziliştedirler. Çapı 4,4-5,7 cm dir. Meyveleri orta irilikte (65-75 g), uzun ve silindirik (39 x 74 mm) sap 3-4 cm, enine kesiti yuvarlak, meyve eti rengi yeşil olup orta şeker içerir. Asitli, kokulu ve orta suludur. Kabuk koyu kırmızı-kahverengindedir ve sık tüylüdür. Asmalar kuvvetli gelişir ve çok verimlidir, meyveye geç yatar Hayward'dan 2 gün önce çiçek açar, 10-12 gün önce olgunlaşır. Uzun süre depolamaya uygun değildir.

GREENSILL (Sinonimi: Constricted) Diğer çeşitler gibi Yeni Zelanda'dan yayılmıştır seçicisi B.M. Just ‘dir. Çiçeklerinde diğer dişi çiçekli çeşitlerde olduğu gibi 6 civarında (5-7) taç yaprak vardır. Bunlar beyaz renkli, orta irilikte (19 x 22 mm) ve yuvarlaktır. Genellik- le tekli olan çiçeklerin çapla 5-6 cm'dir Meyveler orta irilikte (65-75 g), silindirik (46 x 61 mm) ve meyve ortasında boğumludur. Kabuk kahverengi yeşil, meyve eti koyu yeşil, şekerli, asitli, sulu ve kokuludur. Asmalar zayıf ve orta verimlidir. Hayward'dan 3 gün önce çiçeklenir, 5 gün önce olgunlaşır. Depolamaya uygun değildir.

ELMWOOD Yeni Zelanda'nın kivi yetiştirilen yöresi Tauranga'da H.M. Mouat tarafından seçilmiştir Çiçekleri çoğunlukla tekli, taç yaprakları beyaz-krem, büyük (25 x 30 mm), yuvarlak ve bir çiçekte 5-7 adettir. Dişi organlar seyrek ve kısadır, dik durumdadir.Meyveler orta irilikte (65-75 g), uzun elips şeklinde (57 x 48 mm) ve enine kesiti yuvarlak-ovaldir. Kabuk koyu kahverengi, kusa ve az tüylüdür. Meyve eti parlak yeşil, orta asitli, kokulu ve iyi kalitelidir. Asmalar orta kuvvette ve verimlidir. Çiçeklenme Hayward'dan 2-3 gün önce başlar olgunlaşma da aynı çeşitten 3-5 gün önce olur.

GRACE (sinonim: Jones) ilk bitki Yeni Zelanda'da Hayward wright tarafından seçilmiştir. Çiçekler çoğunlukla tekli, seyrek olarak çoklu, çapları 6,4-75 cm civarında dir. Taç yaprakları beyaz-krem renginde, büyük (26 x 31 mm), oval ve dalgalıdır. Meyveler orta irilikte (75-85 g), uzun elipsoit şekilli ve ortalama 45 x 65 m ölçülerindedir. Enine kesit yuvarlak-ovaldir. Kabuk yeşilimsi-kahverengi ve uzun tüylüdür. Meyve eti yeşil, asitli, kokulu ve orta kalitelidir. Çekirdek evi boşluğunun fazla oluşu kalitesini düşürür. Asmalar orta kuvvette ve az verimlidir. Hayward'dan 3-4 gün önce çiçeklenir, 15 gün önce olgunlaşır. Depolamaya uygun değildir.

HAYWARD (Sinonimi: Gigante) Auckland (Yeni Zelanda) yöresinde 1920'lerde Hayward Wright tarafından seçildiğinden bu adı almıştır. Bütün üretici ülkelerde en çok ve en yaygın %60 98 yetiştirilen çeşittir. Çiçekleri çoğunlukla tekli, 5,5-7 cm çapında, taç yaprakları beyaz-krem renkli, büyük ve yuvarlaktır. Meyveler iri (90-100 g), oval (68 x 55 mm boyutlarında); kabuk yeşilimsi- kahverengi ve sık, ince ve yumuşak tüylüdür. Meyve sapı 6 cm uzunluğundadır Meyve eti parlak yeşil, orta şekerli, orta kokulu ve bol suludur. Asmaları diğerlerinden zayıf gelişir ve orta verimlidir. Kloroza orta duyarlı dir. Kuraklıkta kök ur Nematod zararı artar. Yalova iklimine benzer yörelerde Mayıs’ın ikinci yarısında çiçeklenir olgunlaşması ise ekim sonu ile kasım başında olur. En uzun süre depolanabilen çeşittir.

 MONTY (sinonimi: Montgomery) Bu çeşit de diğerleri gibi Yeni Zelanda’dan yayılmıştır. Bu ülkede M. Fletc. Her tarafından 1950'lerde seçilmiştir. Çiçekleri çoğunlukla 2 veya 3'lü, taç yaprakları büyük, yuvarlak (23 x 26 mm) ve krem-beyaz renklidir. Çapları 5-6 cm civarındadır. Dişi organlar dipte basık olduğundan diş bükey dururlar. Meyveler orta irilikte (60-70 g), uzunluğuna elipsoit, enine oval veya yuvarlaktır. Sap 3 cm civarında uzunluğa sahiptir Meyve şekli değişkendir. Kabuk parlak kahverengi, orta sertlikte Sıkı tüylerle kaplıdır. Meyve eti sarımsı, parlak yeşil renklidir Meyve ortasındaki çekirdek evi diğerlerinden daha uzundur. Eti şekerli, asidik ve kokuludur. Asmalar çok kuvvetli ve verimlidir. İyi budama yapılmazsa aşırı meyve yükü kaliteyi düşürür. Çiçeklenme başlangıçlı Hayward'dan 3-4 gün önceye rastlar ve uzun sürdüğünden Hayward'dan sonra tamamlanır. Hayward'dan 2-3 gün önce olgunlaşır. Depolama süresi ortadır.