ONLINE KATALOG

Online Kataloğumuzu Hemen İncelemek İçin Lütfen Tıklayınız.

A- A+

Kivi Terbiye Şekilleri

KİVİDE TERBIYE ŞEKILLERI VE BUDAMA

             Yıllık vegetatif gelişmesi fazla olan ve sert budama gerektiren kivi asmalarında bağcılıkta olduğu gibi çeşitli şekiller verilebilir. Ticari yetiştiricilikte iyilik gelişmenin (1 yaşlı çubukların) yaklaşık %60'i kış budaması ile çıkarılır. Bu durum, türe dahil bitkilerin sert budamaya ihtiyaç göstermesinin kanıtıdır. Yıllık çubukların fazla sayıda ve uzun (5-6 m) olması bitkiye çeşitli şekiller verilmesini kolaylaştırır. Ayni zamanda meyve yıllık çubukların sürgünlerinden alındığı için terbiye şekli ve budama yalnızca kültürel işlemler değil, verim açısından da önem kazanır. Kivi asmalarına budama yolu ve destek sistemi yardımı ile şekil verilir. Başka bir deyişle, budama yolu ile bitki destek sistemine uydurulur. Böylece bitkinin yıllık çubuk, sürgün ve yapraklardan oluşan taç kısmına istenen şekil verilir. Bu dama ile verilmiş olan şekil korunur ve devam ettirilir.
                Kivide Terbiye şekilleri: Asmalara değişik şekiller verilmesinin amaçları vardır. Belirlenen amaçlara ulaşmak için de bitkinin vegetatif gelişme özelliklerinden yararlanılır. Asmalara uygulanacak terbiye şekillerinden beklenen yararlar şu şekilde özetlenebilir:
      1. Destek oluşturma. Kivi asmalarının gövdeleri kendi ağırlıklarını taşıyamaz. Bitkiye verilecek şekle uygun olarak düzenlenmiş tellere yük verilerek bitkinin yerden belli yükseklikte taçlandırılması sağlanmış olur. Destek sistemine uygun olarak sürgün ve yapraklar belirli alanı kaplarlar, sıkışıklıktan kurtulurlar.

      2. Çevre koşullarının olumsuz etkilerinden korunma sağlar iklim etmenleri bitkiyi olumlu ya da olumsuz yönde etkiler Terbiye şekli, olumsuz etkileri önleme yâda azaltmayı sağlarken, olumlu etkileri artırmaya yardımcı olmalıdır. Taçlandırma belli yükseklikte yapılınca ilkbaharın son donlarından bir ölçüde korur. Taçlandırmanın 1,4-1,8 m veya daha yüksekten yapıldığı kivi yetiştiriciliğinde bu durum önem kazanır. Bu yükseklikler ilkbahar son donlarından taban ve vadilerde soğuk hava tabakası birikimi korunmada yeterli olur. Terbiye şeklinden beklenen bir diğer yarar da güneşlenen yaprak alanının artması şeklinde olur Güneşlenen daha fazla yaprak daha çok karbonhidrat üretimi demektir. Bu da verim ve kaliteye iyileşme olarak yansır. Güneşlenmeyi artıran terbiye sistem deri ürün miktar ve kalitesini de artırır (Lötter 1987). Ayrıca sürgünleri eğik tutan terbiye şekilleri verimi artırır. Örneğin 60 C meyille yukarıya doğru büyüyen sür günlerin gözleri 45 C aşağıya doğru büyüyenlere göre 19 daha az uyanmıştır. Bu yüzden sürgünler dik büyütülmemelidir (Snelgar 1988). Diğer taraftan bazı terbiye şekillerinde yaprak alanı meyvenin üzerini şemsiye gibi örterek aşırı güneşlenme sonucu meyvede güneş yanıklığı zararı oluşmasını önler.
     3. Kültürel işlemlerde kolaylık ve etkinlik terbiye şeklinin uygun oluşu ile sağlanabilir. Toprak işleme ile hastalık ve zararlılarla mücadelede makinelerden yararlanılması için terbiye şekli bu duruma uygun olmalıdır. Gerek taçlandırma yüksekliği, gerekse taç kısmının yatay genişliği traktör ve diğer ekipmanların çalışmasına engel olmamalıdır.
   4. Budama ile terbiye şekli arasında yakın ilişki vardır Yeterli ürün almak için, bitkide yeterli ürün çubuğu bırakılmalıdır. Bunların da bitki üzerinde, destek sistemine göre uygun şekilde dağılımı terbiye şekli ile mümkün olur. Yukarıda sayılan görüşler Işığında kivi bitkileri değişik şekillerde terbiye edilebilirler. Terbiye şeklinin seçiminde dikim aralık ve mesafeleri, çeşit, toprak ve iklim durumu gibi etmenler etkili olur. Buna göre uygulanabilecek terbiye şekilleri şunlardır.

          Kivide Tek katli kordon Sistemi: Bu terbiye şeklinde yerden 1,8-2,0 m yüksekte bir tel bulunur. Bu tel bitkinin bütün yükünü taşır. Tel üzerinde sağa ve sola birer adet sabit kol (kordon) oluşturulur. Kordonların uzunluğu, 5 veya 6. yaşlarda hemen hemen sıra üzeri mesafesinin yarısına ulaş ir. Böylece yan yana olan 2 asma arasında tel üzerinde boşluk kalmaz. Sıra üzeri mesafesi 5 m ise kordonların her biri 2,25-2,40 m uzunluğunda olur. Kordonların üzerinde bırakılan ürün çubukları serbest olarak aşağıya sarkar. Ürün çubuklarından sürecek olan sürgünler de yere sarkarlar. Meyve yükü de olunca yeşil aksam adeta bir duvar şeklini alır. Bu terbiye şeklinde ürün çubukları ve sürgünler bir desteğe bağlanmadığından rüzgâr nedeni ile kırılmaları mümkündür. Çiçekler kalın ve sık bir yaprak örtüsü içinde kalacağından arı çalışması ve tozlanma yetersiz olur. Bu durumda meyveler küçük kalır, verim düşer. Öte yandan hastalık ve zararlılarla mücadele de zor olur. Yaprak alanı içindeki durgun ve nemli hava hastalık etmenleri gelişi mi için uygun bir ortam oluşturur ilaçlamada ise ilaçların içeriye zor işlemesi nedeni ile etkinlik azalır. Aynı zamanda toplu ve sıkışık yaprak alanı ile dikey yaprak alanı güneşlenme için uygun olmaz. Yeterli havalanma ve güneşlenme olmamasının sakıncaları görülür. Bu terbiye şeklinde yeterli ürün alabilmek için uzun çubuk bırakılmaz. Ayarca sürgünler serbest olacağından zararlanma artar. Sayılan nedenlerle tek katli kordon ticari yetiştiricilikte uygulanmaz. Ancak ev bahçeleri ve dar alanlarda (çit gibi) verim ve kalite dikkate alınmadan uygulanabilir.


 

Kivide İki Katlı Kordon Sistemi: Bu terbiye şeklinde yerden 110-120 cm yüksekten ilk, bunun 70-80 cm üs- tünden 2'nci tel geçirilir Böylece üst üste 2 tel bulunur. Asma gövdesi teller seviyesinde kollara ayrılır. Her tel üzerinde bir sabit kordon bulunur. Bu kordonlar üzerinde bırakılacak ürün çubuklar ile bunlardan çıkacak sürgünler serbest olarak aşağıya doğru sarkar. Herhangi bir tel veya desteğe tutturulmazlar. Bazı durumda aynı çukura iki bitki dikilir. Bu bitkilerden birisi alttaki kati, 2'ncisi üst kat oluşturur. Teller üzerinde bırakılacak sabit kordonların uzunluğu (tam verim yaşında) sıra üzeri mesafesinin yarısına yakın olur. Bu terbiye şeklinde de tek katli kordon şeklinde görülen bazı sakıncalar ortaya çıkar. Üstte bulunan kordonların sürgünleri yaprak alanı alt kordonların ürün ve yaprağını şemsiye gibi kapatır, güneşlenme ve havalanmasın azaltır. İki katli oluşu, dört kordon üzerinde yeterli yükleme yapılmasına (budamada fazla sayıda ürün çubuğu bırakılmasına) olanak verir. Böylece fazla sayıda çiçek ve meyve olur. Ancak yetersiz tozlaşma sonucu küçük meyve oluşur.

 

 

  Kivide Üç Katli Kordon Sistemi: Bu terbiye şeklinde, iki katlı kordon da, üstten bir tel daha geçirilmesiyle destek sistemi oluşturulur. Birinci tel topraktan 110-120 cm, ikinci tel bunun 80 cm üzerinden, üçüncü tel de ikincinin 60 cm üzerinden çekilir. Böylece üst üste 3 taşıyıcı tel çekilmiş olur. Bunun içinde direklerin en az 3,3-3,5 m boyunda olması gerekir ki, toprak üzerinde 2,60 m lik kısmı olsun.
        Asma (veya asmalar) her tel üzerinde bir kat olacak şekilde 3 katlı terbiye edilir. Kordonlar yıldan yıla uzatılarak tam uzun eriştirilir. Terbiye şekli tamamlandığında (5 m'lik sıra üzeri mesafesi ile dikimde) kordonların toplam uzunluğu 15 m'ye yaklaşır. Bu durumda verim potansiyeli çok artmış Ancak bundan önceki 2 terbiye şeklinde ortaya çıkabilecek sakıncalar 3 katli kordonda daha da ağırlaşır. Ayrıca bu terbiye şekli yüksek boylu olduğundan budama ve hasat gibi işlemlerde zorluk olur. Üç katli kordonun dar alanlarda ya da bahçe çevrelerinde uygulanması önerilir.

 

 Kivide "T" Terbiye Şekli Sistemi: Bu terbiye şekli, kivi yetiştiriciliğinin yapıldığı Yeni Zelanda, Şili, Güney Afrika İtalya Kaliforniya'da en yaygın olarak kullanılan terbiye şeklidir. Bu şekilde destek yerden 1,8 m yükseklikte ve çoğunlukla 1,5 m uzunluğunda bir bağlanır. Direklerin uzunluğu 2,6-2,7 m olmalıdır çapraz demirden yapılabilir. Kelepçe veya diğer bir yolla direğe tutturulur. Esas olarak çapraz desteğin uçlarından birer, ortadan da bir olmak üzere 3 tel çekilir. Gerekirse bunların ortalarından birer tel daha çekilebilir. Bu durumda 5 sıra tel çekilmiş olur. Bazı durumlarda ortadaki tel, yanlardaki tellerden 0,3 m daha yüksekten çekilir. Ortadaki taşıyıcı tel üzerinde sabit kordonlar bulundurulur. Bunlardan çıkan ürün çubukları meyilli olarak dıştaki tellere bağlanırlar. Bu şekilde eğimli konumda verimliliğin arttığı bildirilmektedir. Bu terbiye şeklinde gövde tellerin bulunduğu 1,8 m yüksekliğe kadar dik olarak büyür. Taşıyıcı telin hemen altında taçlandırılarak sağa ve sola birer adet sabit kordon oluşturulur Sabit kordonlar ortadaki tel üzerinde bulunurlar. Ürün çubukları, sabit kordonlar üzerinde 30-40 cm aralıklı olarak bırakılır ve 80-100 cm uzunluğunda olurlar. Bunlar uçlarından dıştaki tellere bağlanırlar. Ürün çubuklarındaki gözlerin sürmesiyle oluşan sürgünler serbest olarak büyürler. Bunların rüzgârdan veya ağırlıkları nedeni ile kirizmalarını önlemek için uygun şekilde tellere bağlanmalıdırlar.

 T sistemi (İtalyan kaynaklarda ''pergoletta") olarak adlandırılan bu terbiye şeklinde bitkiler daha iyi havalanır. Yaprak alanı yatay ve daha geniş olduğundan güneş yanıklığı olmaz. Hasat, toprak işleme ve hastalıklarda mücadele işleri kolay olur. Bu terbiye şeklinde destek sisteminin ana unsurları olan direkler değişik şekillerde hazırlanabilir. Bu konuda değişik T direk örnekleri şekilde görülmektedir.


 

           Kivide Çardak Şekli: Bu terbiye şeklinde yaprak alanı bütün araziyi kaplar. Asmalar kuvvetli geliştiği ve sürgünler çok uzayabildiği için bir asma 15-25 m2'lik alan kaplar. Meyve tümüyle güneşten korunmuştur. Yaprak alanı çok geniş ve yatay örtü şeklinde olduğundan güneşlenme fazladır. Aynı zamanda sürgünler sıkışık değildir ve havalanma çok iyidir. Taçlandırma yüksekten yapıldığından yüksek boylu olmayan orta güçlü traktörler asma tacı altında çalışabilirler. İlaçlama, toprak işleme, hasat ve budama gibi kültürel işlemler tümüyle asma altından yapılır. Meyve yaprak alanı altında ve gölgede olduğundan kabuk daha yeşil kalır. Bazı ülkelerde (A.B.D.) bu durum tercih edilir. Çardak sistemi İtalya’da "tendone'' olarak adlandırılır. Bu ülkede T sistemleri kuzey, çardak sistemleri güney İtalya kivi yetiştiriciliğinde daha çok uygulanmaktadır (Costa 1984). Çardak sistemi diğer sistemlere göre verim artışı sağlayabilir. Alan tümüyle örtülü (gölge) olduğundan yabancı ot kontrolü kolaydır. Hastalık ve zararlılarla savaş da diğer sistemlere göre daha kolaydır. Meyve, güneş, dolu ve rüzgâra karşı daha korunaklı durumdadır. Buna karşılık bu sistemde, gövde yüksek olduğundan hasat ve budama zordur. Ayrıca tesis masrafları (destek sistemi) diğerlerine göre daha yüksektir.
             Çardak terbiye şeklinde her asmanın yanına bir direk dikilir. Her bitkinin kaplayacağı alan geniş olduğundan dikim 4 x 4 m gibi diğer sistemlere göre daha sık yapılabilir. Direklerin toprak üzerinde kalan kısmı 2.00 m olmalıdır. Direklerin üzerinden dik olarak dört yana taşıyıcı teller çekilir. Taşıyıcı teller 4 veya 6 mm çapında olmalıdır. Taşıyıcı tellerin arasında ise 0,50 m Aralıklarla 2,5-3 mm çapında ara teller çekilir. Böylece tüm alan tellerle kenarı 0,5 m olan karelere bölünmüş olur. Sıra başlarında bulunan direkler aradakilerden daha kalın ve dayanıklı olmalıdır. Bunların devrilmemeleri ve tellerin yükü taşıyabilmesi için taşıyıcı teller sağlam olarak toprağa tutturulmalıdırlar.

 

 

   Kivide Tünel Sistemi: Bu terbiye şekli kaplama bahçelere uygulandığı gibi, daha çok giriş yollarının üstüne uygulanır. Bu şekilde bol ürün alınacağı gibi ev veya bahçe girişinde dekoratif amaçlarla bahçe tesisi edilir.
       Sıra üzerinde veya yolun iki tarafında direkler toprak üzerinde 1,8-2,0 m kalacak şekilde 5 m aralıklarla dikilir. Direkler boyunca sıra üzerinde 3 sıra tel çekilir. İlk tel topraktan 120 cm yüksekten, 2 nci tel ilkinin 40 cm üzerinden çekilir. En üstteki tel ise direklerin üzerinden sıra boyunca çekilir Direklerin üzerinden karşı sıradaki direğe çekilen taşıyıcı ve bunların aralarında çekilen tellerle de tünelin iskeleti tamamlanmış olur. Asmalar direklerin yanına dikilir. Yandaki teller üzerinden kordonlar oluşturulur. Gövde direğinin üzerinden taşıyıcı tele yatırılır.
        Bunlar çardakta olduğu gibi yanlara dallandırılır. Asmalar yapraklandığı zaman yanları ve üstü kaplayarak bir tünel oluştururlar. Bakım işlemleri tünelin içinden veya dıştan yerine getirilir. Bu şekilde budamada uzun ve fazla sayıda ürün çubuğu bırakılabilir. Böylece asmaların verim potansiyeli artar. Öte yandan bir asmaya verilen gelişme fazla, güneşlenme yeterli olduğu için kalite de yüksek olur. Yeterli ve bol tozlanma sağlamak için tünel içinde 1-2 ari kovanı bulundurulması gereklidir. Tünel şeklinde sulama, damlama ve karık usulü yapılabileceği gibi, çim bahçe sulanmasında kullanılan toprağa yakın yağmurlama sistemleri de uygulanabilir.

 

Kivinin Tek Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Tek Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Tek Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çift Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çift Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çift Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Üç Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Üç Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çift Katlı Kordon Şeklinde Terbiyesi

Kivinin T Şeklinde Terbiyesi

Kivinin T Şeklinde Terbiyesi

Kivinin T Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çardak Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çardak Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Çardak Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Tünel Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Tünel Şeklinde Terbiyesi

Kivinin Tünel Şeklinde Terbiyesi