Kivi Fidanın Çelikle Üretilmesi

Kivinin Çelikle üretimi

Kivinin Yeşil Çelikle Üretimi: Odunlaşmamış yeşil çeliklerin köklendirilmesi ile fidan üretimi yapılabilir. Bunun için yeşil sürgünler mayıs ve haziran aylarında alınırlar. Çeliklerin kabinliği 4-5 mm, uzunlukları da 20-25 cm olmalıdır. Bu uzunluktaki çelikler 2-3 boğumlu olur. Alt kesim boğumun 1-1,5 cm altından yapılır. En üstteki dışında, kalan yapraklar dipten çıkarılır. En üst yaprak yarım kesilir. Hazırlanan çelikler, köklenmeyi artırmak için köklendirme hormonuna batırılır. Bunun için en çok IBA (indol butirik asit) ve NAA (naftalen asetik asit) kullanılır. Kullanılan dozlar IBA için 4.000-6.000, NAA için 1.000-2.000 ppm dir. Hormonlar alkolde eritilerek hazırlanır. Köklendirme hormonu içeren suya çeliklerin 1-2 cm lik dip kısmı 5 saniye süre ile daldırılır. Sonra kurumaya bırakılır. Kuruyan Çelikler Botrytis ve diğer çürükçül mantarlara karşı uygun bir fungisitle daldırma yolu ile ilaçlanır. Hormon ve ilaç uygulaması yapılan çelikler mistleme altında kökleşmeye bırakılır. Çelikler temiz (kullanılmamış veya sterilize edilmiş) perlite 5-10 cm derinliğinde dikilirler. Kökleşme ortamı sıcaklığı 22-25 C, alttan Islatmalarda (bottom heat) 27 C uygun Sıcaklıktır (Bosman ve Uys 1978). Mistleme süresi ise 10 dakikada 10 saniye olarak ayarlanır. Dikimden 30-35 gün sonra çeliklerde kökleşme başlar. Dikimden yaklaşık 2 ay sonra çelikler sökülür. Köklendirme ortamı mantarı hastalıkların gelişmesi için çok uygundur. Burada çeliklerin çürümesi önlenebilirse 70-80 başarı sağlanır Köklenen çelikler tercihan torf veya diğer ortamlardan oluşan harç içine dikilirler. Köklü çelikler izleyen yıl fidan olarak tarlaya dikilebilirler. Yeşil çelikler, yaz budaması ile çıkarılabilecek materyalden sağlanabileceği için materyal bol ve temini kolaydır. Ancak çelikler yeterli depo besin maddesi içermedikleri için dayanaksızdırlar. Ayrıca taze ve duyarlı oluşları nedeni ile mantarı hastalık riski fazladır. Bu yüzden yeşil çeliklerle üretim fazla yaygın değildir.

Kivinin Yarı Odunsu Çelikler İle Çoğaltılması: Fidan üretiminde yaygın olarak kullanılan yöntemlerden birisidir. Çelikler temmuz ve ağustos aylarında alınır. Uzunlukları 20-25 cm (2,3 boğum) ve kalınlıkları 7-8 mm olmalıdır. Çelikler yarı odunlaşmış (sertleşmiş) olmalıdır. Alınan çeliklerin en üst yaprağının yarısı bırakılır, diğerleri dipten çıkarılır. Yeşil çeliklerde olduğu gibi 5 saniye süre ile 4000-6000 ppm IBA ppm NAA uygulaması yapılır. Fungisit uygulamasından sonra mistleme altında perlite dikilir. Köklenme 1 ayda oluşur. Daha sonra dış koşullara alınan çelikler torba veya saksılarda harca şaşırtılır. Bu arada çeliklerde üst gözlerden yeni sürgün oluşur. Kuş içinde don olmayan kapalı bir ortamda tutulan çelikler yapraklarını dökerler. İlkbaharda çelikler sürmeye başlarlar izleyen yılbaşında köklü çelikler fidan özelliği kazanmışlardır, yerlerine dikilebilirler. Yarı odun çeliklerinde çürüme riski azdir. Ayrıca temiz ortam sağlandığı takdirde köklenme oranı olur.
IBA ve NAA'nın Hayward çeliklerinin köklenmeleri üzerine etkisinin temmuz ve eylül aylarına göre değişimi (Bellini ve Monastra 1986)
Uygulama                        köklenme (30 Temmuz) %              köklenme (14 Eylül) Kontrol %
IBA 2.000                                         ---                                                            88
IBA 4.000                                          75                                                           80
IBA 6.000                                         100                                                          88
IBA 8.000                                          85                                                           76
IBA 10.000                                       ---                                                            88
NAA 1.000                                        60                                                            ---
NAA 2.000                                        75                                                            96
NAA 3.000                                        70                                                            80
NAA 4.000                                        ---                                                            72

Yeşil ve yarı odunsu çeliklerin köklendirilmesi ile fidan elde edilmesinde en yüksek köklenme oranı ağustos ayında alınır. Bu ayda çelikler yarı odunsu durumdadır. Bu yüzden de yarı odunsu çelikler tercih edilmelidir. IBA dozları köklenme üzerine çok etkilidir Bu nedenle uygun doz seçilmelidir.
Hayward ve Tomuri çeşitlerine ait yarı odunsu çeliklerde köklenmenin aylara ve hormon dozuna göre değişimi (zucherelli ve zucherelli 1985)
IBA Hayward Tomuri
ppm        Temmuz      Ağustos      Eylül      Temmuz      Ağustos      Eylül
0                3.3                1.6           12.5         13.3              6.2           46.9

1.000         15.0               4.6            21.3         21.6            9.3            64.7 

2.000          33.3               22,1          32,5        50,0            34.3          64.3

4,000          71.6              39,1           40,0         50,0           37,5          72,7

Kivinin Odun Çelikleriyle Çoğaltılması: Actinidia’ların odun çelikleri belirli koşullar sağlandıktan sonra köklenirler. Odun çelikleri yaprak dökümünden başlayıp ilkbaharda uyanma öncesine kadar olan geniş zamanda alınabilir. Bununla birlikte sonbahar donlarından sonra ocak ayı içinde çelik alınması önerilmektedir. Böylece iyi odunlaşmamış ve dondan zararlanabilecek çeliklerin alınması önlenmiş olur. Çelikler iyi odunlaşmış, hastalıksız, düzgün olma sürgünün orta kısımlarından alınmalıdır. Boyları 25-30 cm, çapları 10-12 mm civarında olmalıdır. Alınan çelikler köklenmeyi artırmak için dip 1 cm lik kısımları 3000-6000 ppm IBA veya 1.000-2.000 ppm NAA içeren eriyiğe 5 sn. süre ile daldırılır. Bu çeliklerin köklenmesi için alttan ısıtmalı (bottom heat) seraya ihtiyaç vardır. Ortam si- 24-27 C civarında ve sürekli nemli olmalıdır. Dikim ortamı perlittir. Dikimden önce çelikler ve köklendirme ortamı mantarı hastalıklara karşı ilaçlanmalıdır.